kodeks pracy, prawo pracy, kodeks pracy 2024 tekst jednolity
lupa
Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
A A A

Gazeta Podatkowa nr 59 (996) z dnia 25.07.2013

"W gotowości" pomiędzy pracą a czasem wolnym

Dla niektórych pracowników aktywność zawodowa nie ogranicza się do dnia roboczego. Pozostają oni w gotowości do pracy w domu lub w innym wyznaczonym przez pracodawcę miejscu. Taki czas zwiększonej aktywności względem pracodawcy to czas dyżuru, w trakcie którego pracownik oczekuje "sygnału" do podjęcia pracy.


Obowiązek pracowniczy

Z kodeksowej definicji zawartej w art. 1515 § 1 K.p. wynika, że dyżurem jest pozostawanie, na polecenie pracodawcy, poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Pełnienie dyżuru na uzasadnione polecenie pracodawcy stanowi obowiązek pracownika, wynikający z art. 100 § 1 K.p. Oznacza to, że co do zasady, pracownik nie może odmówić jego wykonania.

W przepisach i praktyce prawa pracy ukształtował się podział dyżurów na domowe oraz wykonywane w innym miejscu wskazanym przez pracodawcę. Różnią się one sposobem rekompensowania gotowości do pracy.


Czas pracy i wynagrodzenie

Do dyżurów pracowniczych odnosi się generalna zasada, że nie wlicza się ich trwania do czasu pracy, chyba że pracownik realnie wykonywał w tym czasie pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1978 r., sygn. akt I PRN 147/77; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2002 r., sygn. akt III PZP 9/02). Tylko świadczenie efektywnej pracy stanowi zatem podstawę do wypłaty wynagrodzenia oraz ewentualnego dodatku (lub udzielenia dnia wolnego) za pracę w godzinach nadliczbowych.

Jeżeli natomiast pracownik nie wykonywał efektywnej pracy, za czas dyżuru przysługują mu dwie formy rekompensaty:

  • czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru,
     
  • w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego, wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia.

Powyższe rozwiązania nie obowiązują w odniesieniu do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy.

Istotne jest przy tym, że pełnienie dyżuru w domu nie stanowi podstawy do uzyskania żadnej formy rekompensaty za pozostawanie w gotowości do pracy. Można jednak w tym przypadku wprowadzić odmienne regulacje na podstawie przepisów zakładowych lub w umowie o pracę.

Należy również wskazać, że czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku. Pracodawca zobowiązany jest zatem do ich wyznaczania w taki sposób, aby zagwarantować pracownikowi prawo do nieprzerwanego 11-godzinnego dobowego oraz 35-godzinnego tygodniowego odpoczynku. Oznacza to w praktyce zakaz wyznaczania dyżurów 24-godzinnych.


Dyżur domowy nie uprawnia do żadnej formy rekompensaty, chyba że pracownik wykonywał w tym czasie efektywną pracę.


Pod telefonem "w stanie osiągalności"

Niekiedy dochodzi do sytuacji, w których pracodawcy próbują ingerować w czas wolny pracownika, bez formalnego polecenia odbycia dyżuru. Taki przypadek rozstrzygnął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 grudnia 2011 r., sygn. akt II PK 115/11. Sprawa dotyczyła pracownika zatrudnionego na kolei, który zobowiązany został do długookresowego, nieprzerwanego pozostawania "pod telefonem" i stawienia się na wezwanie w razie zdarzenia kolejowego. Ze względu na brak wyznaczenia miejsca pozostawania w gotowości do pracy pracodawca uznawał taki stan za czas odpoczynku pracownika.

W rozstrzygnięciu SN wskazał, że miejsce dyżurowania może też być określone w sposób pośredni przez zobowiązanie pracownika do stawienia się w pracy w odpowiednim czasie po wezwaniu go przez pracodawcę. W konsekwencji gotowość do pracy "pod telefonem" Sąd uznał za dyżur w innym wyznaczonym miejscu w rozumieniu art. 1515 § 1 K.p.


Odrębne regulacje dla niektórych zawodów

Regulacja art. 7 pkt 1 ustawy o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.) wprowadza zasadę, że do czasu pracy kierowcy nie wlicza się czasu dyżuru, jeżeli podczas dyżuru kierowca nie wykonywał pracy. Kolejne zapisy tej ustawy (art. 9 ust. 2 i 3) nakazują natomiast wliczenie do czasu dyżuru przerw przeznaczonych na odpoczynek, pomniejszony o 15 minut przerwy przysługującej kierowcy, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godz. wliczanej do czasu pracy oraz czasu pozostawania w gotowości do przejęcia prowadzenia pojazdu (tzw. dyżur załogi pojazdu). Rekompensata za dyżur kierowcy określona została na zasadach tożsamych z regulacjami ogólnymi. Za czas dyżuru załogi pojazdu wynagrodzenie określone aktami zakładowymi nie może być jednak niższe niż połowa wynagrodzenia wynikającego z przepisów kodeksowych.

Kolejną grupą posiadającą własne regulacje są lekarze. Ustawa o działalności leczniczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 217) wprowadza pojęcie tzw. dyżuru medycznego, którego czas wlicza się do czasu pracy (art. 95 ust. 3 ustawy). Ponadto praca w ramach tego dyżuru może przekroczyć 37 godzin 55 minut na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Odrębny przepis zawarty jest także w art. 94 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. nr 45, poz. 271 ze zm.). Przewiduje on, że rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Jak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dnia 30 września 2008 r., sygn. akt II SA/Ke 388/08, praca w godzinach nocnych i w dniach wolnych od pracy jest wpisana w ustawowe zadania każdej apteki. W rezultacie, jeżeli farmaceuta otrzyma polecenie pełnienia dyżuru nocnego, ma obowiązek go wykonać. Czas dyżuru będzie w takiej sytuacji wliczony do czasu pracy ze wszystkimi płacowymi konsekwencjami.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

www.KodeksPracy.pl - Czas pracy:

 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.Czas-Pracy.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

marzec 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
12
13
14
16
17
18
19
21
22
23
24
26
27
28
29
30
31
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
ASYSTENT GOFIN - Darmowa aplikacja dla Księgowych
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
Vademecum Kadrowego - kompleksowo opracowane zagadnienia z prawa pracy
Wszystko o urlopach pracowniczych - wypoczynkowy, bezpłatny, macierzyński, szkoleniowy
UMOWA O PRACĘ - druk, przykład. Wypowiedzenie (rozwiązanie) umowy o pracę.

GOFIN PODPOWIADA - Prawo pracy

Kompleksowe opracowania tematyczne

WSKAŹNIKI - Prawo pracy

Bieżące wskaźniki wraz z archiwum

Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.