Prawo do dodatku wyrównawczego dla pracownicy w ciąży w razie obniżenia wymiaru czasu pracy

Pracownica działu promocji i reklamy, ze względu na stan ciąży, złożyła wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do 2/3 etatu, na co pracodawca wyraził zgodę. Czy wobec tego pracodawca jest zobowiązany do wypłacania dodatku wyrównawczego?

W podanych okolicznościach, tj. gdy pracownica nie jest zatrudniona przy pracy wzbronionej kobietom w ciąży, a obniżenie wymiaru czasu pracy nastąpiło z jej inicjatywy, pracodawca nie ma obowiązku wypłacania dodatku wyrównawczego do wynagrodzenia.

Z mocy art. 176 K.p. obowiązuje zakaz zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla ich zdrowia. Rodzaje tych prac określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac... (Dz. U. nr 114, poz. 545 ze zm.). Niektóre z wymienionych w tym akcie prawnym prac są wzbronione wszystkim kobietom, niektórych natomiast nie mogą wykonywać kobiety w okresie ciąży i karmienia piersią.

Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pracy wzbronionej takiej pracownicy, bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany przenieść ją do innej pracy. Gdyby takie przeniesienie nie było możliwe, jest zobligowany zwolnić pracownicę z obowiązku świadczenia pracy. Jeśli jednak pracownica w ciąży lub karmiąca dziecko piersią jest zatrudniona przy pozostałych pracach wymienionych w ww. wykazie, to powinnością pracodawcy jest:

dostosowanie warunków pracy do wymagań określonych w rozporządzeniu lub
ograniczenie czasu pracy, tak aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy.

W przypadku, gdy dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości - zwolnić na czas niezbędny z obowiązku jej świadczenia. Dotyczy to również sytuacji, gdy przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią wynikają z orzeczenia lekarskiego. Gdyby zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy spowodowały obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy. Pracownica w ciąży lub karmiąca dziecko piersią w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia (art. 179 § 4-5 K.p.).

Ważne: Pracodawca nie jest zobowiązany do wypłacania dodatku wyrównawczego pracownicy w ciąży, której obniżył wymiar czasu pracy na jej wniosek w sytuacji, gdy na stanowisku pracy nie występują zagrożenia dla zdrowia.

Ponadto w powyższych okolicznościach wniosek pracownicy o obniżenie wymiaru czasu pracy nie jest dla pracodawcy wiążący.

Przykład

Pracownica laboratorium wykonująca pracę w narażeniu na działanie szkodliwych substancji biologicznych doręczyła pracodawcy zaświadczenie o stanie ciąży. Pracodawca wobec braku stanowiska, na które mógłby przenieść pracownicę, zwolnił ją całkowicie z obowiązku wykonywania pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Przykład

Pracownica działu promocji pracująca przez 8 godzin przy komputerze dostarczyła pracodawcy zaświadczenie o ciąży. Czas jej pracy przy monitorze pracodawca musi ograniczyć do maksymalnie 4 godzin na dobę. Ponieważ nie może zapewnić tej osobie czynności niezwiązanych z obsługą komputera na pozostałe 4 godziny dniówki, ograniczył czas pracy pracownicy do 4 godzin dziennie, zwalniając ją z obowiązku jej świadczenia przez resztę dnia. Obniżenie czasu pracy spowodowało zmniejszenie wynagrodzenia. Pracodawca wypłaca dodatek wyrównawczy.