Prowizja w wynagrodzeniu urlopowym

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze i prowizję wypłacaną w pełnej wysokości również za okres urlopu, mimo że jej kwota jest w poszczególnych miesiącach zmienna. Jak w tej sytuacji ustalić wynagrodzenie urlopowe? Czy można zapisać w regulaminie prowizyjnym, że pracownicy zachowują prawo do prowizji w okresie urlopu? Jeśli tak, to czy taki zapis usprawiedliwiałby odstąpienie od liczenia wynagrodzenia urlopowego ze składników zmiennych?

Prowizja stanowi zmienny składnik wynagrodzenia, który podlega uwzględnieniu w podstawie wynagrodzenia urlopowego. Nie można jej wyłączyć z tej podstawy poprzez zapisy w regulaminie prowizyjnym.

Takie rozstrzygnięcie wynika z art. 9 § 2 K.p., art. 172 K.p. oraz § 6 i 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego... (Dz. U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.), dalej rozporządzenia urlopowego. Pierwszy z wymienionych przepisów stanowi, że postanowienia układów zbiorowych pracy, porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych. Z kolei art. 172 K.p. przewiduje, że za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Przy czym zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy. Zasadę uwzględniania zmiennych składników wynagrodzenia powiela § 8 rozporządzenia urlopowego. Przepis § 6 rozporządzenia urlopowego zawiera natomiast listę wyłączeń z podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego, wśród których nie ma prowizji. Gdyby zatem pracodawca zapisał w regulaminie prowizyjnym, że prowizja należy się w pełnej wysokości za czas urlopu i nie uwzględniał jej w wynagrodzeniu urlopowym, naruszyłby wszystkie wymienione regulacje. Takie postanowienie regulaminowe byłoby nieważne, a w jego miejsce obowiązywałyby postanowienia Kodeksu pracy i rozporządzenia urlopowego (por. uzasadnienia wyroków SA w Warszawie z 30 października 2014 r., sygn. akt III APa 33/13 oraz SN z 25 kwietnia 2014 r., sygn. akt II PK 192/13).

Przykład

Pracownik jest wynagradzany stałą stawką miesięczną w wysokości 5.000 zł oraz prowizją. W poprzednich 3 miesiącach wypracował prowizję w kwotach: 2.000 zł za wrzesień, 1.700 zł za sierpień oraz 2.500 zł za lipiec. W październiku 2016 r. będzie korzystał z urlopu (10 dni, czyli 80 godz.), podczas którego jego umowy w zastępstwie dokończy inny pracownik z regionu.

Załóżmy, że za październik br. otrzyma pełną prowizję - zachowuje bowiem do niej prawo w okresie urlopu (w tym od umów zawartych w jego regionie, nawet gdyby nie było go w pracy cały miesiąc), która za ten miesiąc wyniesie 2.200 zł.

Za październik br. pracownik uzyska wynagrodzenie w wysokości 5.000 zł, prowizję w kwocie 2.200 zł oraz dodatkowo wynagrodzenie urlopowe ze składników zmiennych w wysokości 953,60 zł, zgodnie z wyliczeniem: 2.000 zł + 1.700 zł + 2.500 zł = 6.200 zł; 6.200 zł : (176 godz. + 176 godz. + 168 godz.) = 11,92 zł; 11,92 zł x 80 godz. = 953,60 zł.

W tym przypadku najlepszym rozwiązaniem byłaby rezygnacja z reguły, że prowizja przysługuje pracownikowi w pełnej wysokości za czas urlopu, z tym że musi się odbyć zgodnie z przewidzianym przepisami trybem (porozumienie lub wypowiedzenie zmieniające). Do czasu takiej zmiany pracodawca musi wypłacać pełną prowizję i wliczać do wynagrodzenia urlopowego średnią z 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.

Zwracamy uwagę! Prowizyjne wynagrodzenie za pracę jest istotnym składnikiem treści stosunku pracy, który nie podlega jednostronnej zmianie ani "anulowaniu" przez pracodawcę, choćby regulamin prowizyjny przewidywał taką możliwość "w uzasadnionych przypadkach". Wyklucza to treść art. 9 § 2 K.p. (por. powołany wyżej wyrok SN z 25 kwietnia 2014 r.).