Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 16 (514) z dnia 10.08.2020
Możliwość przeprowadzania przez pracodawców prewencyjnych badań trzeźwości kierowców pojazdu
Ze względów bezpieczeństwa pasażerów przed każdym rozpoczęciem pracy przez kierowców pojazdów autobusowych sprawdzamy ich trzeźwość. Czy postępowanie to jest zgodne z prawem?
Kwestia poddawania pracowników prewencyjnym badaniom alkomatem nie została wprost uregulowana przepisami, dlatego oceniając postępowanie pracodawcy należy kierować się poglądami doktryny oraz orzecznictwa. Prawo przewiduje jedynie możliwość sprawdzania nietrzeźwości w razie uzasadnionego podejrzenia, że pracownik się w takim stanie znajduje lub gdy spożywał alkohol na terenie zakładu pracy.
Gdy pracodawca w sposób uzasadniony nabierze podejrzenie, że pracownik przystąpił do pracy w stanie nietrzeźwości lub że na terenie zakładu pracy spożywał alkohol, ma obowiązek niedopuszczenia go do wykonywania pracy. Tak stanowi art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2277 z późn. zm.), dalej ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Decyzję powyższą może podjąć kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona. Zdaniem Sądu Najwyższego, wydanie przez pracodawcę polecenia zaprzestania pracy pracownikowi, wobec którego zachodzi uzasadnione podejrzenie spożywania alkoholu w czasie pracy nie wymaga zachowania szczególnej formy (por. wyrok SN z 11 lutego 2000 r., sygn. akt II UKN 401/99, OSNP 2001/15/498). Wystarczające jest już samo domniemanie spożywania alkoholu, aby móc nakazać zatrudnionemu opuszczenie stanowiska pracy, przy czym okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości. Dodatkowo, takie zachowanie zatrudnionego należy traktować jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych.
Zwracamy uwagę! Zarówno pracodawca, jak i sam pracownik mogą żądać sprawdzenia stanu trzeźwości. Badanie to należy wykonać zgodnie z wytycznymi zawartymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz. U. poz. 2472), o czym stanowi art. 17 ust. 3 w zw. z art. 47 ust. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Stawianie się do pracy w stanie nietrzeźwym lub spożywanie alkoholu w miejscu i czasie pracy jest ciężkim naruszeniem obowiązków pracowniczych i dlatego może stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 K.p. (por. wyrok SN z 18 maja 1983 r., sygn. akt I PRN 74/83, OSP 1984/6/136).
Nieco inaczej jest z wykonywaniem badania trzeźwości w sposób prewencyjny, o które pyta Czytelnik. Ze względu na brak uregulowań prawnych w tym zakresie prawidłowość postępowania pracodawcy należałoby oceniać ważąc dwa dobra: z jednej strony dobro osobiste samego kierowcy, z drugiej zaś zdrowie i życie pasażerów.
Stanowisko UODO cytowaliśmy w UiPP nr 14/2019, str. 67-68, natomiast stanowisko MRPiPS w UiPP nr 19/2019, str. 66-67. |
Zdaniem UODO informacja o stanie trzeźwości pracownika jest daną o jego zdrowiu, która należy do danych szczególnej kategorii (a zatem stanowi dobro osobiste pracownika). Stanowisko to potwierdziło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Poza tym, zdaniem organów, omawiane kwestie zostały kompleksowo określone w ustawie o wychowaniu w trzeźwości. W akcie prawnym, na który powołuje się UODO oraz Ministerstwo mowa jest jedynie o badaniu następczym, a zatem w sytuacji, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie o to, iż pracownik jest nietrzeźwy. Brak jest w niej natomiast wskazówek co do dokonywania badań zapobiegawczych. Zatem biorąc pod uwagę przytoczone stanowiska, prewencyjnego badania stanu trzeźwości pracownika nie można uznać za legalne.
Przyjmując, że stan nietrzeźwości pracownika jest daną szczególnej kategorii, jego kontrola będzie mogła się odbyć jedynie z inicjatywy pracownika albo za jego zgodą (art. 221a K.p.), przy czym ze względu na trudność w wykazaniu, iż taka zgoda była dobrowolna, uzasadnione jest przyjęcie pierwszego z rozwiązań. Jeżeli jednak z jakiegoś powodu pracownik dobrowolnie nie podda się badaniu alkomatem, jego zachowanie nie będzie mogło stanowić podstawy do wyciągnięcia negatywnych konsekwencji.
Ważne: Zgoda nie może stanowić ważnej podstawy prawnej przetwarzania danych osobowych w sytuacji, w której istnieje wyraźny brak równowagi między osobą, której dane dotyczą, a administratorem, stąd w opisywanej sytuacji jako podstawa wykonywania badań byłaby wątpliwa. |
Zdaniem niektórych autorów nie można wykluczyć, iż podstawę do wykonywania prewencyjnych badań alkomatem może stanowić art. 6 ust. 1 lit. f RODO. Zgodnie z nim przetwarzanie należy uznać za zgodne z prawem, jeżeli jest ono niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub osobę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą. Z doniesień prasowych wynika, że resort pracy podjął prace zmierzające do uregulowania tej kwestii.
www.KodeksPracy.pl - Bezpieczeństwo i higiena pracy:
Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz, wejdź do serwisu | ||
www.VademecumBHP.pl » |
Serwis Głównego Księgowego
Gazeta Podatkowa
Terminarz
12.11.2024 (wtorek)
15.11.2024 (piątek)
GOFIN PODPOWIADA - Prawo pracy
Kompleksowe opracowania tematyczne
WSKAŹNIKI - Prawo pracy
Bieżące wskaźniki wraz z archiwum
KALKULATORY
Narzędzia księgowego i kadrowego
PRZEPISY PRAWNE
Ustawy, rozporządzenia - teksty ujednolicone
FORUM - Prawo pracy
Forum aktywnych księgowych i kadrowców
|