Wykaz prac przy zatrudnianiu młodocianych

W zakładzie pracy obowiązuje wykaz prac dozwolonych młodocianym zatwierdzony przez inspektora do spraw bhp. Czy został wprowadzony prawidłowo? Czy wystarczy, aby zatrudniać młodocianych w innym celu niż dokształcanie zawodowe?

Nie. Generalnie z norm prawa pracy wynika, że wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:

ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową,
przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Ponadto z art. 190 § 2 K.p. wynika prawo zatrudniania młodocianych nieposiadających kwalifikacji zawodowych tylko w celu przygotowania zawodowego. A contrario z tym, który takie kwalifikacje ma, można podpisać umowę o pracę także w innym celu.

Zwracamy uwagę! W literaturze przedmiotu można spotkać się ze stanowiskiem, w myśl którego zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe jest możliwe także bez posiadania przez nich kwalifikacji.

Innym ograniczeniem w zakresie zatrudniania młodocianych jest charakter prac, jakie się im powierza, a które pracodawca powinien wskazać w wykazie prac wzbronionych młodocianym lub wykazie prac lekkich. W pierwszym z wymienionych zamieszcza się listę prac, wykonywania których prawo bezwzględnie młodocianemu zabrania. Wymieniono je w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. z 2016 r. poz. 1509), dalej rozporządzenia z podziałem na następujące grupy:

związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym,
wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała,
zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu,
wykonywane w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, pyłów, czynników fizycznych, czynników biologicznych,
stwarzające zagrożenia wypadkowe.

Na podstawie wykazu zawartego w rozporządzeniu każdy pracodawca powinien sporządzić zindywidualizowany, obowiązujący w jego zakładzie wykaz prac wzbronionych młodocianym oraz stanowisk pracy, na których są wykonywane te prace, a następnie zamieścić go w widocznym miejscu, w każdej komórce organizacyjnej, w której są zatrudniani młodociani.

W ustalaniu wykazu prac wzbronionych młodocianym i stanowisk pracy powinien uczestniczyć lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad młodocianymi.

Dodatkowo, gdy pracodawca zdecyduje się na zatrudnianie pracowników młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe, ma obowiązek sporządzić wykaz prac lekkich, czyli takich, które nie będą powodowały zagrożenia dla ich życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego, a także nie będą utrudniały wypełniania obowiązku szkolnego. Wykaz ten określa się po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy (art. 200¹ § 3 K.p.), a powstały dokument:

nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 204 K.p.,
powinien zostać zatwierdzony przez właściwego inspektora pracy,
należy załączyć lub włączyć do regulaminu pracy, chyba że u pracodawcy nie został on wprowadzony, wtedy wykaz ustala się w osobnym akcie.

Pracownik musi zostać zapoznany z wykazem prac lekkich jeszcze przed przystąpieniem do pracy.

W świetle powyższego, aby pracodawca z pytania mógł zatrudnić wskazane w pytaniu osoby w innym celu niż dokształcanie zawodowe, ma obowiązek posiadać dwa odrębne, wprowadzane w odpowiednim trybie wykazy - prac wzbronionych oraz prac lekkich. Ten, który aktualnie posiada, pomijając jego błędny tytuł, nie spełnia warunku dla żadnego z wymienionych ze względu na niewłaściwy tryb jego wprowadzenia (został jedynie potwierdzony przez inspektora służby bezpieczeństwa i higieny pracy, co jest niewystarczające dla jego legalności).