Obowiązek aktualizacji oceny ryzyka zawodowego z powodu rozszerzenia listy szkodliwych czynników biologicznych

Pracodawcy zatrudniający pracowników w narażeniu na szkodliwe czynniki biologiczne, które występują przy pracach:

w rolnictwie,
podczas których dochodzi do kontaktu ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego,
w jednostkach ochrony zdrowia, w tym w pomieszczeniach izolacyjnych i zakładach, gdzie są wykonywane badania pośmiertne,
w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych,
w zakładach gospodarki odpadami,
przy oczyszczaniu ścieków,
innych niż wymienione, jeżeli wynik oceny ryzyka zawodowego wskazuje, że czynniki mogą być obecne w środowisku pracy (§ 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy... - Dz. U. nr 81, poz. 716 z późn. zm.), dalej rozporządzenia,

ma obowiązek wykonać ocenę ryzyka zawodowego (§ 5 rozporządzenia) oraz ją aktualizować w szczególności w razie zaistnienia zmian mających znaczenie dla zdrowia pracowników w miejscu pracy (§ 6 rozporządzenia).

Taką istotną dla zdrowia pracownika zawodowo narażonego na działanie szkodliwych czynników biologicznych zmianą jest pojawienie się w środowisku pracy nowych drobnoustrojów, które uznaje się za szkodliwe. Charakter czynnika można stwierdzić na podstawie wiedzy (np. wiedza o szkodliwości koronawirusa zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2 - wirus SARS-CoV-2 jest obecnie powszechna), ale prawnie wiążącym jest wykaz takich czynników zamieszczony w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Jego ostatnia aktualizacja nastąpiła 29 grudnia 2020 r.

Ważne: Pojawienie się nowego, szkodliwego czynnika biologicznego powoduje, że pracodawca powinien zaktualizować wcześniej dokonaną ocenę ryzyka zawodowego.

Zasadniczo obowiązek ten spoczywa na nim z mocy prawa, a sama aktualizacja powinna nastąpić niezwłocznie po zdiagnozowaniu nowego zagrożenia (ustaleniu, że dany czynnik jest szkodliwy i może występować w środowisku pracy). Jednak Minister Zdrowia, wraz ze zmianą załącznika nr 1 do rozporządzenia (zawierającego uaktualniony wykaz czynników szkodliwych), której dokonał rozporządzeniem z dnia 11 grudnia 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy... (Dz. U. poz. 2234), dalej rozporządzeniem zmieniającym, odgórnie narzucił termin wywiązania się z obowiązku aktualizacji oceny ryzyka zawodowego. I tak, w zakresie dotyczącym koronawirusa zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2 (SARS-CoV-2) - należało się z tego wywiązać do 28 stycznia 2021 r., a w pozostałym zakresie (w przypadku innych nowych czynników biologicznych, które zostały uznane za szkodliwe) - do 20 listopada 2021 r.

Zwracamy uwagę! Wraz z pojawieniem się w wykazie nowych czynników biologicznych, które uznano za szkodliwe, w przypadkach wskazanych w § 13 i 14 rozporządzenia (czyli np. gdy do zakażenia może dojść w laboratorium albo pomieszczeniu dla zwierząt laboratoryjnych, które zostały celowo zainfekowane), pracodawca ma również obowiązek (oprócz oceny ryzyka zawodowego) dokonywać aktualizacji środków oraz stopni hermetyczności. Dla tej aktualizacji, w związku z pojawieniem się zagrożenia wynikającego z SARS-CoV-2 oraz innych nowych czynników biologicznych, które umieszczono na zaktualizowanych listach, przewidziano takie same terminy jak dla aktualizacji oceny ryzyka zawodowego (§ 2 pkt 2 rozporządzenia zmieniającego).