Okoliczności pozwalające na wprowadzenie systemu równoważnego czasu pracy

Nasza placówka jest czynna od poniedziałku do soboty, przy czym w soboty tylko przez 7 godzin. Pracownik wykonuje obecnie pracę od 7⁰⁰ do 15⁰⁰. Czy może być objęty systemem równoważnym, który będzie przewidywał sporadyczne, przedłużone dniówki robocze, pozwalające na bilansowanie czasu pracy w razie sobót roboczych?

Tak, system równoważny nie wymaga wydłużania/skracania wymiaru dobowego w każdym dniu, lecz odpowiednio do potrzeb pracodawcy.

Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 129 § 1 K.p.). Jeśli jednak jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, pracodawca może zastosować system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy maksymalnie do 12 godzin. Przez dopuszczalne należy rozumieć możliwe i dozwolone (legalne), a nie konieczne i obowiązkowe. Nie ma zatem przeszkód aby zmiany w obrębie dobowego czasu pracy miały charakter sporadyczny, a nawet jednostkowy.

Ważne: Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy w systemie równoważnym jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy (art. 129 § 1 zd. 2 K.p.).

W okolicznościach wskazanych w pytaniu uzasadnieniem wprowadzenia systemu równoważnego jest organizacja pracy, która wymaga dostosowania do godzin otwarcia placówki. Jest to przesłanka o charakterze stałym, a nie doraźnym, a tylko ten drugi przypadek, zdaniem doktryny, wyklucza zastosowanie omawianego systemu (por. M. Mędrala, Kodeks pracy, Komentarz pod red. J. Żołyńskiego, ODDK Gdańsk 2016, str. 966). Pomimo więc, że wydłużona dniówka jest podyktowana występowaniem krótszej, a nie odwrotnie, uważamy, że z powodu stałości tych okoliczności system równoważny jest tu uzasadniony. Zakładamy, że w dniach niebędących sobotami istnieje możliwość wydłużenia dniówki roboczej.

Zastosowanie omawianego rozwiązania wymaga przestrzegania obowiązujących procedur i zasad planowania pracy, tj.:

systemy czasu pracy z nielicznymi wyjątkami, niedotyczącymi omawianej sytuacji, ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy (art. 150 § 1 K.p.),
organizacja czasu pracy pracownika powinna uwzględniać prawidłową liczbę godzin pracy (tzw. wymiar) oraz wymaganą ilość dni wolnych z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia roboczego oraz odpoczynki dobowe i tygodniowe (art. 129 § 1, art. 130 § 1-2, art. 132 § 1 i art. 133 § 1 K.p.),
rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony - w formie pisemnej lub elektronicznej - na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc; pracodawca przekazuje pracownikowi rozkład czasu pracy co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony (art. 129 § 3 K.p.).

Przykład

Pracodawca prowadzący lokal usługowy czynny od poniedziałku do piątku, od 7⁰⁰ do 20⁰⁰ i w sobotę od 7⁰⁰ do 14⁰⁰ wprowadził system równoważnego czasu pracy w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym i planuje pracownikom pracę w sposób pozwalający na obecność podczas godzin otwarcia przynajmniej jednego z nich.

Na listopad br. jednemu z pracowników zaplanował cztery dni wolne od pracy w ramach przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (w dwie soboty, jeden wtorek i w jedną środę) oraz 20 dni roboczych, w tym dwie soboty po 7 godzin i jeden piątek w wymiarze 10 godzin, a w pozostałych dniach po 8 godzin. Zakładając, że w każdym tygodniu pracownik miał wymagany odpoczynek tygodniowy, rozkład należy uznać za prawidłowy.