Przekroczenie normy dobowej i wyjścia prywatne w systemie zadaniowym

Pracownik wykonuje pracę w systemie zadaniowym. Czy w tym systemie pracownik nie może przekraczać 8 godzin pracy na dobę (ponieważ zgodnie z Kodeksem pracy tylko norma tygodniowa ma charakter przeciętny)? Czy w zadaniowym systemie czasu pracy konieczne jest wyrażenie przez pracodawcę zgody na wyjście prywatne pracownika i odpracowanie tego wyjścia?

Przepisy prawa pracy przewidują dwie normy czasu pracy - dobową i tygodniową. Zgodnie z art. 129 K.p. tylko 40-godzinna norma tygodniowa ma charakter przeciętny. Tej przeciętności nie stosuje się w odniesieniu do normy dobowej, która generalnie odpowiada 8 godzinom pracy w dobie pracowniczej. Nie oznacza to jednak, że norma ta nie może być przekroczona. Kodeks pracy przewiduje taką możliwość w sytuacjach, w których dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy powyżej 8 godzin (co występuje m.in. w równoważnym systemie czasu pracy) lub w razie pracy w nadgodzinach z tzw. przekroczenia dobowego, które wyjątkowo mogą mieć miejsce również w systemie zadaniowym.

Zadaniowy system czasu pracy określony w art. 140 K.p. stosuje się w razie konieczności realizowania zadań służbowych poza typową organizacją czasu pracy. W systemie zadaniowym pracodawca - w porozumieniu z pracownikiem - ustala czas niezbędny do wykonania przez pracownika powierzonych mu zadań. Powinny być one tak ustalone, aby były obiektywnie możliwe do wykonania w ramach norm czasu pracy określonych w art. 129 K.p. Prawidłowo ustalony zakres zadań, tj. w granicach norm czasu pracy, nie powoduje nadgodzin (a tym samym przekroczenia m.in. normy dobowej). Mogą one wystąpić tylko wyjątkowo - jeżeli ilość zadań będzie obiektywnie niemożliwa do wykonania w 8 godzinach pracy na dobę i przeciętnie 40 godzinach na tydzień w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy. Wówczas każda godzina pracy podjęta przez pracownika w celu wykonania zadań przekraczających normy może być uznana za godzinę nadliczbową (patrz ramka).

"(...) Pracownik objęty takim rodzajem czasu pracy (systemem zadaniowym - przyp. red.) samodzielnie organizuje sobie pracę i kształtuje swój rozkład czasu pracy, a więc wyznacza początek i koniec dnia pracy, a wymiar jego zadań powinien być tak ustalony przez pracodawcę, aby pracownik mógł je wykonać w normach czasu pracy określonych w art. 129 K.p. Wyznaczenie pracownikowi zadań, których wykonanie nie jest możliwe w normalnym czasie pracy, jest równoznaczne ze świadczeniem pracy w czasie przekraczającym normy czasu pracy i nie wyłącza roszczenia o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych (...)".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2016 r., sygn. akt I PK 24/15

Należy podkreślić, że w systemie zadaniowym pracodawca nie ustala rozkładu czasu pracy. To pracownik decyduje, w jakich dniach i godzinach wykona wyznaczone mu zadania. Natomiast pracodawca, rozliczając czas pracy w takim systemie, przyjmuje hipotetyczne założenie, że praca odbywa się w ramach podstawowego rozkładu, tj. generalnie po 8 godzin na dobę, w porze dziennej, w dniach od poniedziałku do piątku. To, w jaki sposób pracownik faktycznie ułoży sobie grafik pracy, nie ma tu znaczenia - chyba że pracodawca wydał wyraźne polecenie pracy np. w porze nocnej czy w wolną sobotę. Jeżeli takie sytuacje nie miały miejsca, to fakt wyjścia prywatnego i odpracowania tego wyjścia nie wymaga zgody pracodawcy. Pracownik, decydując swobodnie o dniach (porach dnia) i godzinach pracy w systemie zadaniowym, może bowiem ustalić swój grafik tak, aby skorzystać z takiego wyjścia prywatnego i jednocześnie przepracować tyle godzin (w dowolnie wybranym czasie), aby wypracować obowiązujące normy.