A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 30 (821) z dnia 20.10.2013

Ustalanie doby w ruchomym rozkładzie czasu pracy

Pracownik złożył wniosek o zastosowanie wobec niego ruchomego rozkładu czasu pracy. Zgodnie z zaproponowanym rozkładem, każdego dnia tygodnia rozpoczynałby pracę o wcześniejszej godzinie. Jak należy ustalać dobę przy takim rozkładzie? Czy każdorazowo rozpoczyna się ona od godziny rozpoczęcia pracy w danym dniu?

Nowe regulacje Kodeksu pracy, które wprowadziły ruchomy rozkład czasu pracy, nie zmieniły kodeksowej definicji doby pracowniczej. Obowiązujący od 23 sierpnia 2013 r. art. 140¹ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.), dotyczący wspomnianego rozkładu, nie odnosi się bowiem do art. 128 § 3 K.p. zawierającego definicję doby pracowniczej. Zgodnie z tym ostatnim przepisem, doba pracownicza trwa 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik podejmuje pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. W ruchomym rozkładzie czasu pracy godzina ta może być różna w poszczególnych dniach tygodnia - zgodnie z ustalonym z góry rozkładem bądź w zależności od decyzji pracownika, który każdorazowo dokonuje wyboru godziny rozpoczęcia pracy z ustalonego przedziału czasowego.

Regulacja z art. 140¹K.p., określając, na czym polega ruchomy rozkład czasu pracy, stanowi równocześnie, iż ponowne podjęcie pracy w tej samej dobie pracowniczej (w ramach ruchomego rozkładu) nie stanowi pracy w nadgodzinach. Nie przesądza to jednak o elastycznym charakterze doby pracowniczej w przypadku, gdy pracownik świadczy pracę na podstawie omawianego rozkładu. Należy zauważyć, iż przyjęcie koncepcji, zgodnie z którą moment rozpoczęcia danej doby pracowniczej ustala się każdorazowo w odniesieniu do godziny rozpoczęcia pracy w ramach ruchomego rozkładu, w wielu przypadkach prowadziłoby do sytuacji, w której na ten sam czas pracy nakładałyby się dwie doby pracownicze (przykład 1).

Przykład 1

Pracownik zatrudniony w normach podstawowych, od poniedziałku do piątku, wykonuje pracę w ramach ruchomego rozkładu czasu pracy przewidującego pracę w poniedziałek, środę i piątek od godz. 8⁰⁰, a we wtorek i czwartek od godz. 7⁰⁰.

Przyjęcie koncepcji, że doba pracownicza w ramach tego rozkładu rozpoczyna się każdorazowo od godziny rozpoczęcia pracy w danym dniu prowadziłoby do sytuacji, w której pracownik we wtorek i czwartek, w godzinie od 7⁰⁰ do 8⁰⁰ świadczyłby pracę równocześnie w dobie odpowiednio: poniedziałkowej i wtorkowej oraz środowej i czwartkowej. Jest to nie do przyjęcia, bowiem kolejna doba pracownicza rozpoczyna się dopiero po upływie poprzedniej doby.

Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że doba pracownicza w ramach ruchomego rozkładu czasu pracy ma charakter sztywny, tj. rozpoczyna się od godziny podjęcia pracy w pierwszym dniu tygodnia roboczego i w każdym następnym dniu ustalana jest w odniesieniu do tej godziny. Odnosząc to do stanu faktycznego z przykładu nr 1, doba pracownicza rozpoczęła się o godz. 8⁰⁰w poniedziałek. O tej godzinie rozpoczynają się również następne doby w kolejnych dniach tygodnia.

Należy przy tym pamiętać, iż organizacja pracy w ramach ruchomego rozkładu czasu pracy nie może naruszać dobowego i tygodniowego odpoczynku pracownika. Dlatego ustalając godziny rozpoczęcia pracy w poszczególnych dniach tygodnia (lub przedział czasowy rozpoczęcia pracy), pracodawca musi uważać, aby wcześniejsze rozpoczęcie pracy w danej dobie nie naruszało prawa do odpoczynku dobowego (przykład 2).

Przykład 2

Pracownik wykonuje pracę w normach podstawowych, w ramach ruchomego rozkładu czasu pracy, który przewiduje rozpoczęcie pracy w poniedziałek o godz. 10⁰⁰, w dniach od wtorku do środy od godz. 9⁰⁰, a w czwartek od godz. 10⁰⁰. W piątek natomiast, z uwagi na częste wyjazdy pracownika we wczesnych godzinach przedpołudniowych z ważnych powodów rodzinnych, praca rozpoczyna się o godz. 4⁰⁰. Ustalenie tak wczesnej pory rozpoczęcia pracy powoduje jednak naruszenie odpoczynku dobowego z doby czwartkowej. Rozpoczęła się ona o godz. 10⁰⁰ w czwartek i zakończyła o godz. 10⁰⁰ w piątek. W tym przedziale czasowym pracownik miał zapewnione tylko 10 (a nie 11) godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.