Czas pracy w przedłużonym okresie rozliczeniowym oraz kompensowanie świąt przypadających w sobotę

Korzystając z obowiązujących od 23 sierpnia 2013 r. zmienionych przepisów regulujących czas pracy wprowadziliśmy w firmie 6-miesięczny okres rozliczeniowy. Pierwszy rozpoczął się 1 grudnia 2013 r., a zakończy 31 maja 2014 r. Jak należało obliczyć wymiar czasu pracy dla tego okresu rozliczeniowego? Czy musimy udzielać pracownikom dodatkowego dnia wolnego za święto przypadające w sobotę?

Sposób obliczania wymiaru czasu pracy jest niezależny od długości okresu rozliczeniowego, a obowiązek udzielenia dodatkowego dnia wolnego w okolicznościach wskazanych w pytaniu wystąpi wówczas, gdy u pracodawcy dniami wolnymi od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy są soboty. Przy innych dniach wolnych od pracy odpowiedź wymaga indywidualnej analizy.

Wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym obowiązujący pracownika objętego powszechnymi normami czasu pracy, niezależnie od organizacji pracy (za wyjątkiem pracy w ruchu ciągłym) oblicza się:

• mnożąc 40 godzin przez liczbę pełnych tygodni przypadających w przyjętym okresie, następnie
   
• dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku (tzw. wystających), dalej
   
• obniżając otrzymaną liczbę o 8 godzin z tytułu każdego święta przypadającego w innym dniu niż niedziela (art. 130 § 1-2 K.p.).

Przyjęta metoda powoduje, że w organizacji czasu pracy od poniedziałku do piątku, każde święto, które wystąpi w sobotę, przekłada się na konieczność wskazania jeszcze jednego dnia wolnego od pracy. W przeciwnym razie dojdzie do naruszenia obowiązującego w danym okresie wymiaru. Przypominamy, że obowiązujący w okresie od 1 stycznia 2011 r. do 7 października 2012 r. sposób obliczania wymiaru czasu pracy przewidywał, że jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypadało w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniżało wymiaru czasu pracy. W wyroku z dnia 2 października 2012 r. (sygn. akt K 27/11 - Dz. U. poz. 1110) Trybunał Konstytucyjny uznał, że regulacja ta narusza zasadę równości i jest niezgodna z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Wyrok został ogłoszony 8 października 2012 r. i od tego dnia przepis regulujący omawianą kwestię utracił moc obowiązującą.

Pracodawca, u którego obowiązują systemy czasu pracy: podstawowy od poniedziałku do piątku (dla administracji zakładu) i równoważny (dla pionu produkcyjnego i przy pilnowaniu), na podstawie art. 129 § 2 K.p., wprowadził 6-miesięczny okres rozliczeniowy. Pierwszy rozpoczął się 1 grudnia 2013 r., a zakończy 31 maja 2014 r. Wymiar czasu pracy w tym okresie wynosi 984 godziny (40 tyg. x 26 tyg. - 8 godz. x 7 świąt), co daje 123 ośmiogodzinne dni robocze (984 godz. : 8 godz.).

Pracownikom administracyjnym oprócz wolnych wszystkich sobót (26), niedziel (26) i świąt, które wystąpiły w innych dniach (6), łącznie 58 dni (26 dni + 26 dni + 6 dni), należy wskazać jeszcze jeden dzień wolny, w związku ze Świętem Narodowym Trzeciego Maja, które w 2014 r. przypada w sobotę. Niewyznaczenie dnia wolnego spowoduje zawyżenie wymiaru o 8 godzin (182 dni kalendarzowe - 58 dni wolnych x 8 godz. = 992 godz.). Pozostałym pracownikom należy tak ułożyć grafiki, aby mieli 984 godziny pracy oraz 26 dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, nie licząc ustawowych świąt przypadających od poniedziałku do soboty (182 dni kalendarzowe - 26 niedziel - 7 świąt ustawowych przypadających od poniedziałku do soboty - 123 dni pracy).

Jeżeli dni wolne zostały ustalone w sposób stały w innym dniu kalendarzowym niż sobota, w każdym okresie rozliczeniowym z osobna należy dokonać oceny, czy liczba godzin do przepracowania będzie zgodna z wymiarem, a jeżeli nie, podjąć działania zmierzające do dostosowania rozkładu do wymiaru.

Załóżmy, że pracownicy administracyjni z poprzedniego przykładu mają wolne poniedziałki. W okresie od 1 grudnia 2013 r. do 31 maja 2014 r. występuje 26 poniedziałków, 26 niedziel oraz 5 świąt przypadających w innych dniach, łącznie 57 dni wolne, a więc 125 dni roboczych (182 dni kalendarzowe - 57 dni wolnych), co daje 1.000 godzin pracy (125 dni x 8 godz.).

Pracownikom tym należy wskazać jeszcze 2 dni wolne od pracy, inaczej dojdzie do nadpracowania w okresie rozliczeniowym 16 godzin (1.000 godz. - 984 godz. = 16 godz.; 16 godz. : 8 godz. = 2 dni).

Obliczona w podany sposób liczba godzin stanowi podstawę planowania czasu pracy pracowników na obowiązujący okres, z tym że ulega ona obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy (art. 130 § 3 K.p.).

W przypadku pracownika zatrudnionego na część etatu, wymiar należy obniżyć proporcjonalnie do wielkości jego etatu.