Połączenie równoważnego systemu czasu pracy z ruchomym rozkładem

Czy istnieje możliwość wprowadzenia wobec pracowników zatrudnionych w systemie równoważnym ruchomego czasu pracy, pozwalającego na planowanie różnych godzin rozpoczynania pracy w kolejnych dobach? Czy w ramach jednej komórki organizacyjnej pracodawca może zatrudnić część pracowników w systemie podstawowym, a pozostałych w równoważnym?

Ruchomy czas pracy

Ruchomy czas pracy uregulowany w art. 140¹ K.p. to rozkład, w ramach którego od decyzji pracownika lub sporządzonego przez pracodawcę harmonogramu zależy godzina rozpoczęcia, a często również zakończenia pracy w danej dniówce. Praca wykonywana według takich rozkładów nie może naruszać prawa pracowników do nieprzerwanych odpoczynków dobowych i tygodniowych, a ponowne jej rozpoczęcie w ramach tej samej doby pracowniczej nie powoduje wystąpienia nadgodzin.

Warunkiem objęcia pracowników ruchomym czasem pracy jest dopełnienie wymogów formalnych, określonych w art. 150 § 3 K.p., a mianowicie jego ustalenie:

• w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu zawartym ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, działającymi na terenie firmy (w razie braku możliwości zawarcia omawianego porozumienia ze wszystkimi organizacjami związkowymi, pracodawca może ograniczyć krąg rokowań do związków reprezentatywnych w rozumieniu art. 241^25a K.p.) lub
   
• w porozumieniu zawieranym z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym w danym zakładzie pracy, jeżeli u pracodawcy nie działają organizacje związkowe.

Ponadto na pisemny wniosek pracownika istnieje możliwość wprowadzenia ruchomego czasu pracy w trybie indywidualnym, o czym piszemy w temacie 2 niniejszego działu. W tym przypadku objęcie wszystkich pracowników danego działu takim rozkładem czasu pracy wymagałoby jednak złożenia przez każdego z nich z osobna pisemnego wniosku w tej sprawie, co mogłoby utrudniać skorzystanie z powyższego trybu wprowadzenia omawianego systemu.

Łączenie ruchomego rozkładu z równoważnym systemem czasu pracy

Ruchomy rozkład czasu pracy określony w art. 140¹ § 1 K.p. może być stosowany niezależnie od systemu czasu pracy obowiązującego danych pracowników.

Decydując się na takie rozwiązanie należy jednak pamiętać o obowiązku ustalania dla pracowników rozkładów czasu pracy na okresy nie krótsze niż miesięczne oraz o ich przekazywaniu do wiadomości pracowników na co najmniej tydzień przed rozpoczęciem ujętego w nich okresu (art. 129 § 3 K.p.). Zatrudnieni muszą mieć bowiem świadomość nie tylko godziny rozpoczęcia pracy w poszczególnych dniówkach, ale również planowanego na kolejne doby wymiaru pracy tak, aby mogli zaplanować swój czas wolny.

Tworząc rozkład czasu pracy dla grup pracowników lub indywidualnych osób i planując dla nich godzinę rozpoczęcia pracy w poszczególnych dniach z wyłączeniem doby pracowniczej, należy pamiętać o ograniczeniu, jakim jest konieczność zachowania pomiędzy zakończeniem pracy i jej ponownym rozpoczęciem odpoczynku dobowego. W konsekwencji w zależności od liczby godzin przepracowanych w dniu poprzednim, dany pracownik w kolejnym dniu może rozpocząć pracę najwcześniej po wykorzystaniu 11 godzin odpoczynku dobowego. Zatem maksymalne przesunięcie pory rozpoczęcia pracy w stosunku do poprzedniej dniówki roboczej może wynieść 5 godzin - w razie 8-godzinnego dnia pracy i zaledwie 1 godzinę - w przypadku 12-godzinnego dnia pracy.

Różne systemy czasu pracy w jednej komórce organizacyjnej

Przepisy prawa pracy nie wykluczają możliwości stosowania kilku różnych systemów czasu pracy wobec pracowników jednej komórki organizacyjnej. Przeważnie takie praktyki są uzasadnione charakterem zadań wykonywanych przez poszczególne zespoły wchodzące w skład tej komórki oraz potrzebą dopasowania systemów czasu pracy do tej specyfiki. Pozwala to łatwo rozgraniczyć pracowników zatrudnionych w poszczególnych systemach, co ma kluczowe znaczenie dla kierowników lub brygadzistów planujących ich czas pracy. Należy przy tym pamiętać, aby przyjęte w zakładzie pracy systemy czasu pracy, stosowane wobec poszczególnych grup pracowników (nawet zatrudnionych w jednej komórce organizacyjnej), zostały określone w regulaminie pracy (art. 104¹ § 1 pkt 2 K.p.) lub też bezpośrednio w treści zawieranych umów o pracę, ewentualnie w odrębnym porozumieniu (por. uzasadnienie do wyroku SN z dnia 17 lipca 2009 r., sygn. akt I BP 6/09, OSNP 2011/5-6/72).

System równoważny pozwala na planowanie pracy w takim samym rytmie, jaki charakteryzuje podstawowy czas pracy, czyli przez 5 dni w tygodniu i 8 godzin na dobę, z nielicznymi tylko wyjątkami. W efekcie układanie pracownikowi pracy w taki sposób nie wymaga zmiany obowiązującego systemu czasu pracy.

W jednostce budżetowej obowiązują dwa systemy czasu pracy: równoważny dla pracowników ośrodka interwencji oraz podstawowy dla pracowników administracyjnych. Wobec zatrudnionych w systemie równoważnym pracodawca planuje połączyć ten system z ruchomym czasem pracy. Jest to dopuszczalne. Przed jego wprowadzeniem pracodawca powinien dopełnić wymogów formalnych, określając system czasu pracy w regulaminie pracy. Jednocześnie powinien wprowadzić ruchomy czas pracy z art. 140¹ § 1 K.p. w porozumieniu zawartym ze związkami zawodowymi, a w razie ich braku - z przedstawicielami pracowników. Jeśli wolą pracodawcy jest, aby pracownicy decydowali o tym, czy chcą pracować po 8, czy też po 12 godzin na dobę, może wprowadzić taką organizację pracy w ramach systemu równoważnego. Umożliwia on poza przedłużaniem lub skracaniem dobowego wymiaru czasu pracy planowanie dniówek równych 8-godzinnej normie, jak ma to miejsce w ramach systemu podstawowego. Pracodawca może również planować czas pracy pracowników ośrodka interwencji w następujący sposób:

Nie spowoduje to naruszenia przepisów o nieprzerwanych odpoczynkach dobowych, gdyż nawet jeśli pracownik kończy pracę o 20⁰⁰ i następnego dnia przychodzi do pracy na 8⁰⁰, ma zapewnione 12 godzin odpoczynku. Nie ma również mowy o wystąpieniu nadgodzin wynikających z naruszenia doby pracowniczej, skoro ustawodawca wyłączył ten skutek w art. 140¹ § 4 K.p.