Termin wypłacenia ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy

Czy na wniosek chorującego pracownika jest dopuszczalna wypłata ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy w okresie biegnącego wypowiedzenia umowy o pracę?

Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy przysługuje w przypadku niewykorzystania należnego urlopu z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy (art. 171 K.p.). Z dniem zakończenia zatrudnienia prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop (por. wyrok SN z dnia 29 marca 2001 r., sygn. akt I PKN 336/00, OSNP 2003/1/14).

Problematykę zasad obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop reguluje rozporządzenie urlopowe. Przepisy prawa pracy nie określają jednak terminu jego wypłacania.

Generalnie pracodawca nie może zwolnić się z obowiązku udzielenia urlopu w naturze przez wypłatę ekwiwalentu w czasie zatrudnienia. Wypłacenie ekwiwalentu podczas trwającego stosunku pracy bez zaistnienia okoliczności wskazanych w art. 171 § 3 K.p. stanowi naruszenie przepisów prawa pracy. Przyjmuje się, że omawiany ekwiwalent należy wypłacić w ostatnim dniu zatrudnienia. W terminie wcześniejszym pracownik ma jeszcze możliwość wykorzystania urlopu w naturze. Według uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 1997 r. (sygn. akt III ZP 26/97, OSNP 1998/5/145): "W przypadku rozwiązania stosunku pracy i niewykorzystania z tego powodu urlopu wypoczynkowego nabytego w pełnym wymiarze (art. 153 § 3 K.p.) pracownikowi przysługuje od dotychczasowego pracodawcy ekwiwalent pieniężny odpowiadający urlopowi w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku, w którym rozwiązano stosunek pracy (...).".

Ważne: Pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w dacie rozwiązania stosunku pracy (por. wyrok SN z dnia 15 października 1976 r., sygn. akt I PRN 71/76, OSNC 1977/5-6/97).

Wysokość ekwiwalentu oblicza się na podstawie wynagrodzenia z okresu bezpośrednio poprzedzającego miesiąc, w którym nastąpiło ustanie zatrudnienia, co dotyczy także sytuacji, gdy ekwiwalent przysługiwał pracownikowi za urlopy należne za poprzednie lata pracy.

Z powołanego orzecznictwa wynika, że w zasadzie nie jest możliwa wypłata ekwiwalentu, gdy zatrudnienie jeszcze trwa. Jednak w uchwale z dnia 8 lipca 1999 r. (sygn. akt III ZP 10/99, OSNP 2000/6/233) Sąd Najwyższy wyraził pogląd dopuszczający w szczególnych okolicznościach wypłacenie za zgodą obu stron ekwiwalentu w czasie trwania stosunku pracy. Jak czytamy w uzasadnieniu, art. 171 § 1 K.p. nie ogranicza możliwości wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w innych sytuacjach niż wymienione w tym przepisie zgodnie z wolą stron stosunku pracy. Stanowi on jedynie gwarancję prawa pracownika do ekwiwalentu za urlop w okolicznościach w nim wymienionych. Stosownie do art. 18 § 1 K.p., postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy, natomiast pozostałe postanowienia są ważne. Tę zasadę należy zatem stosować także przy wykładni art. 171 § 1 K.p.

Dlatego w szczególnych okolicznościach wcześniejsze wypłacenie ekwiwalentu (tutaj choremu pracownikowi w czasie biegnącego wypowiedzenia) za zgodą stron można uznać za dopuszczalne.

Zwracamy uwagę! Pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu za urlop w przypadku, gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą (art. 171 § 3 K.p.). Podobnie w przypadku, gdy na podstawie odrębnych przepisów jest obowiązany objąć pracownika ubezpieczeniem gwarantującym mu otrzymanie świadczenia pieniężnego za czas urlopu (art. 172¹ § 1 K.p.).