Terminy wypłaty różnych składników wynagrodzenia

Przepisy Kodeksu pracy wprost wskazują termin wypłaty wynagrodzenia za pracę. W przypadku innych świadczeń wypłacanych pracownikom, takich jak np. ekwiwalent za urlop czy odprawa emerytalna, termin ten nie został jednoznacznie wskazany. W ustaleniu terminu wypłaty wskazanych świadczeń pomocne jest orzecznictwo sądowe.

Wynagrodzenie za pracę i premia

Na mocy art. 85 § 1 K.p., wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Wynagrodzenie płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Tym samym wynagrodzenie za pracę może być wypłacane częściej np. po każdym tygodniu pracy.

Należy wskazać, że jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia jest dniem wolnym od pracy, pensję wypłaca się w dniu poprzedzającym. Tylko składniki przysługujące za okresy dłuższe niż jeden miesiąc wypłaca się z dołu w terminach określonych w przepisach prawa pracy.

W przypadku wypłaty wynagrodzenia na konto bankowe pracodawca musi przekazać je z takim wyprzedzeniem czasowym, aby w dniu wskazanym jako dzień wypłaty pracownik mógł dysponować swoim wynagrodzeniem. Oznacza to, że w dniu wskazanym jako termin wypłaty wynagrodzenia, wynagrodzenie to powinno być na koncie pracownika.

Omawiane zasady wypłaty dotyczą też premii należnych za okresy miesięczne.

Natomiast w odniesieniu do składników za okresy dłuższe niż miesiąc reguły te nie obowiązują. W ich przypadku wypłaty dokonuje się z dołu, w terminach określonych w przepisach prawa pracy (art. 85 § 4 K.p.). Przez przepisy prawa pracy należy rozumieć m.in. postanowienia aktów zakładowych (art. 9 § 1 K.p.).

Ekwiwalent za urlop

Jak stanowi art. 171 § 1 K.p., w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Kodeks pracy nie wskazuje terminu wypłaty pracownikowi ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. W kwestii tej wypowiedział się jednak Sąd Najwyższy (patrz ramka). Biorąc pod uwagę orzecznictwo sądowe, ekwiwalent za niewykorzystany urlop powinien być wypłacony pracownikowi w ostatnim dniu zatrudnienia, gdyż z tym dniem pracownik nabywa do niego prawo.

Nadgodziny średniotygodniowe

Praca w nadgodzinach może być zrekompensowana poprzez wypłatę dodatków albo udzielenie czasu wolnego. Niezależnie od przyjętej formy rekompensaty pracownikowi należy wypłacić normalne wynagrodzenie za nadgodziny zgodnie z art. 80 K.p., który przewiduje, że za pracę wykonaną przysługuje wynagrodzenie. Chodzi więc o normalne wynagrodzenie za każdą przepracowaną godzinę. Takie wynagrodzenie trzeba wypłacać na bieżąco, czyli w obowiązującym w danym zakładzie terminie wypłaty wynagrodzeń.

Natomiast jeżeli chodzi o termin wypłaty dodatku za nadgodziny, w sytuacji gdy w ten sposób pracodawca rekompensuje pracownikowi pracę nadliczbową, to zależy on od rodzaju nadgodzin. W przypadku nadgodzin z przekroczenia dobowego wystąpienie ich ustala się na bieżąco w miesiącu, w którym miała miejsce praca przekraczająca normę dobową lub przedłużony wymiar dobowy. Tym samym dodatki za nadgodziny dobowe wypłaca się w terminie wypłaty za dany miesiąc.

Inaczej jest z nadgodzinami średniotygodniowymi, które można ustalić dopiero na koniec okresu rozliczeniowego. Skutkuje to tym, że dodatek za takie nadgodziny wypłacany jest dopiero na koniec tego okresu rozliczeniowego, w którym miały miejsce nadgodziny średniotygodniowe. Wyjątek dotyczy dodatków za przekroczenia średniotygodniowe, gdy obowiązują jednomiesięczne okresy rozliczeniowe. Wówczas dodatki średniotygodniowe wypłaca się w terminie wypłaty za dany miesiąc. Z kolei normalne wynagrodzenie za takie godziny pracy wypłaca się na zakończenie każdego miesiąca, w terminie wypłaty wynagrodzenia za pracę.

Odprawa emerytalno-rentowa

Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia (art. 92¹ K.p.). Pracownik może nabyć prawo do tego świadczenia tylko raz w trakcie swojej kariery zawodowej.

W przypadku uzyskania prawa do emerytury warunkiem podstawowym i przeważnie jedynym jest osiągnięcie wieku emerytalnego, co pracodawca może stwierdzić bez konieczności przedłożenia decyzji ZUS. Z tego względu przedłożenie tej decyzji nie jest potrzebne. Oznacza to, że odprawa emerytalna powinna być wypłacona w ostatnim dniu zatrudnienia.

Nieco inaczej jest przy odprawie rentowej. W tym przypadku oczekiwanie na decyzję ZUS wydaje się zasadne z tego względu, że chorujący pracownik występujący o rentę, po ocenie stanu zdrowia przez lekarza orzecznika ZUS, może nie otrzymać tego świadczenia.

"Z dniem rozwiązania stosunku pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. W tym też dniu rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane w naturze, a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2001 r., sygn. akt I PKN 336/00

"(...) Z przepisu art. 171 § 1 K.p. w sposób niebudzący wątpliwości można wywieść, że prawo do ekwiwalentu staje się wymagalne z dniem rozwiązania (wygaśnięcia) stosunku pracy. Zdarzenie to należy postrzegać jako »oznaczenie« terminu w rozumieniu art. 455 K.c. Z datą zakończenia zatrudnienia nie ma możliwości wykorzystania urlopu wypoczynkowego w naturze, z punktu widzenia stron staje się zatem jasne, że jego rozliczenie może mieć miejsce wyłącznie przez zapłatę ekwiwalentu. (...)".

Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2017 r., sygn. akt II BP 11/15

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.)