Dopuszczalność przesunięcia terminu wypłaty odprawy emerytalnej i nagrody jubileuszowej

Pracownik zakończył zatrudnienie w firmie w dniu 31 grudnia 2021 r. w związku z przejściem na emeryturę. W tym dniu powinien otrzymać odprawę emerytalną i nagrodę jubileuszową, ale złożył wniosek o wypłatę tych świadczeń po rozwiązaniu stosunku pracy, w styczniu 2022 r. (chodziło o uniknięcie wejścia w wyższy próg podatkowy). Czy na gruncie prawa pracy pracodawca mógł uwzględnić taki wniosek?

W przypadku odprawy emerytalnej, nie. Natomiast w odniesieniu do nagrody jubileuszowej odpowiedź zależy od statusu pracodawcy i obowiązujących u niego regulacji zakładowych.

Odprawa emerytalno-rentowa jest świadczeniem przysługującym ogółowi pracowników zatrudnionych w ramach stosunku pracy. Podstawą prawną przyznania i wypłaty ww. odprawy dla większości pracowników jest art. 92¹ K.p. Prawo do odprawy wynika również z przepisów odrębnych, jeżeli pracodawca podlega takim przepisom (dotyczy to głównie pracodawców sfery budżetowej).

Zgodnie z art. 92¹ K.p., pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Odprawa, o której mowa, jest związana ze zmianą statusu pracownika na emeryta lub rencistę (podobnie nabycie prawa do odprawy emerytalno-rentowej regulują przepisy odrębne). Ponieważ przepisy prawa pracy nie wskazują terminu na wypłatę omawianej odprawy, powinna być ona wypłacona w dniu nabycia do niej prawa, tj. w ostatnim dniu zatrudnienia. Wyjątek od tej zasady może dotyczyć tylko odprawy rentowej - jeżeli decyzja o jej przyznaniu została wydana po ustaniu stosunku pracy, ale w związku z chorobową niezdolnością do pracy, która powstała w trakcie zatrudnienia.

W naszej ocenie żaden pracodawca, bez względu na swój status, nie może zmieniać terminu wypłaty odprawy emerytalno-rentowej, co wyklucza w przedstawionej sprawie możliwość uwzględnienia wniosku pracownika.

Drugim świadczeniem wspomnianym w pytaniu jest nagroda jubileuszowa. W zakładach pracy należących do sfery budżetowej warunki przyznawania i wypłacania ww. nagrody regulują odpowiednie ustawy i rozporządzenia, natomiast w sferze pozabudżetowej jej przyznanie oraz warunki wypłaty zależą od zapisów prawa zakładowego lub umowy o pracę.

Zasadniczo prawo do nagrody nabywa się w dniu osiągnięcia wymaganego przez przepisy (odrębne, zakładowe lub umowę o pracę) okresu zatrudnienia. W tym też dniu powinna ona zostać wypłacona. Jeżeli zatrudnienie pracownika ustanie przed osiągnięciem jubileuszowego stażu, w większości przypadków nie uzyskuje on prawa do nagrody. W sferze budżetowej istnieje jednak wyjątek od tej zasady. Jeżeli pracownikowi, którego stosunek pracy został rozwiązany w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, brakuje mniej niż 12 miesięcy (liczonych od dnia rozwiązania stosunku pracy) do wymaganego stażu jubileuszowego, nagrodę tę wypłaca się w dniu ustania zatrudnienia. Przepisy obowiązujące w sferze budżetowej przewidują więc przyśpieszenie - w powyższej sytuacji - terminu wypłaty jubileuszówki. Nie zawierają natomiast regulacji, która pozwalałaby na odsunięcie w czasie terminu wypłaty tej nagrody.

W sferze pozabudżetowej przepisy zakładowe lub umowa o pracę mogą samodzielnie ustalać warunki przyznawania omawianej nagrody oraz jej wysokość. Teoretycznie dopuszczalne jest więc ustalenie w tych przepisach lub w umowie, że w pewnych sytuacjach (np. na umotywowany wniosek pracownika) termin wypłaty jubileuszówki może zostać przesunięty. Wówczas z formalnego punktu widzenia zaistnieje podstawa prawna do przesunięcia terminu wypłaty. Należy jednak zasygnalizować ryzyko zakwestionowania takiego zapisu w razie ewentualnej kontroli ze strony Państwowej Inspekcji Pracy czy w razie sporu sądowego. Pracownik jest bowiem uważany za słabszą stronę stosunku pracy, stąd dobrowolność jego wniosku czy zgody na przesunięcie terminu wypłaty jubileuszówki (czy innych świadczeń płacowych wynikających z przepisów zakładowych lub z umowy o pracę) może być poddana w wątpliwość.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu nie powinno być raczej zastrzeżeń co do dobrowolności złożenia wniosku przez pracownika. Należy jednak podkreślić, że - zakładając, iż chodzi o pracodawcę pozabudżetowego - ewentualne przesunięcie wypłaty jubileuszówki byłoby możliwe tylko wtedy, gdyby regulacje zakładowe lub umowa o pracę to przewidywały.