Przyznawanie nagród pieniężnych

1) Zgodnie z regulaminem wynagradzania za szczególne osiągnięcia w pracy pracodawca może przyznać pracownikowi premię według własnego uznania. Czy taki zapis jest prawidłowy? Czy wskazana premia wchodzi do podstawy wynagrodzenia za urlop?

Premia, o której mowa w pytaniu, jest w istocie nagrodą i nie powinna być przedmiotem zapisów regulaminowych. Powszechne regulacje z tego zakresu znajdują się w Kodeksie pracy.

W myśl art. 105 K.p. pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia. Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt osobowych pracownika. W świetle fakultatywności przyznawania nagród nie ma przeszkód aby także ich wysokość każdorazowo była określana przez pracodawcę. Jednakże zarówno uznanie pracodawcy co do przyznania nagrody, jak i określenie jej wysokości są ograniczone przez spoczywający na pracodawcy obowiązek stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników i wyników ich pracy (art. 94 pkt 9 K.p.) oraz przestrzegania podstawowych zasad prawa pracy.

Ważne: Nagroda jest wynagrodzeniem w rozumieniu art. 18^3c K.p., co oznacza, że do nagrody jako świadczenia przyznawanego pracownikowi na podstawie uznania pracodawcy mają zastosowanie reguły jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę jednakowej wartości (por. wyrok SN z dnia 21 stycznia 2011 r., sygn. akt II PK 169/10, OSNP 2012/7-8/86).

Jak wyjaśniał Sąd Najwyższy w powołanym wyżej wyroku, pracownik co do zasady, nie ma roszczenia o nagrodę, gdyż jest to świadczenie uznaniowe. Od powyższego istnieją jednak dwa wyjątki, a mianowicie gdy pracodawca nieprawidłowo korzysta ze swojego uznania w odniesieniu do przyznania pracownikowi nagrody oraz przyznał już pracownikowi nagrodę, a następnie odmawia jej wypłaty.

Przykład

Pracodawca podjął decyzję o przyznaniu nagród (premii) trzem pracownikom zakładu mającym najlepsze osiągnięcia w pracy. Zawiadomienia w tej sprawie przekazano zainteresowanym, jednak z powodu utraty płynności finansowej nagród nie wypłacono. W tej sytuacji nagrody należy uznać za bezsporne o charakterze roszczeniowym. Pracownicy mają prawo zwrócić się do Państwowej Inspekcji Pracy o wydanie nakazu płatniczego w tej sprawie.

Przechodząc do drugiego pytania wyjaśniamy, że premia, o której w nim mowa, nie stanowi składnika uwzględnianego w podstawie wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy (§ 6 rozporządzenia urlopowego). Na ten temat pisaliśmy m.in. w dodatku nr 10 do UiPP nr 10/2012, str. 56-57.

2) Czy w przypadku zapisu regulaminowego o treści: "Pracodawca może przyznawać premie uznaniowe, których wysokość każdorazowo jest uzależniona od decyzji Prezesa Zarządu", wymagany jest co miesiąc pisemny dokument w tej sprawie?

Sformułowanie przepisu wewnątrzzakładowego nie zobowiązuje do przyznawania premii uznaniowej w każdym miesiącu lub za okres miesięczny. Przyjmując, że przedmiotowa premia jest nagrodą w rozumieniu art. 105 K.p., to istnieje obowiązek pisemnego jej udokumentowania. Jak już bowiem wspominaliśmy w odpowiedzi na pytanie 1, odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody składa się do akt osobowych pracownika.