Gazeta Podatkowa nr 91 (1132) z dnia 13.11.2014

Kwoty wolne od potrąceń w 2015 r.

Znajomość kwot wolnych od potrąceń obowiązujących w danym roku jest niezbędna do prawidłowego ustalenia poziomu wynagrodzenia wolnego od zajęcia. Kwoty te zmieniają się wraz ze zmianą minimalnego wynagrodzenia za pracę na dany rok. W przyszłym roku, wzorem lat ubiegłych, ulegną one podwyższeniu.

Ochronna funkcja kwoty wolnej

Celem wprowadzenia kwoty wolnej jest ochrona wynagrodzenia pracownika przed nadmiernymi potrąceniami. Zatrudniony, mimo zajęcia swojego wynagrodzenia, powinien otrzymać pewne minimum płacowe, które pozwoli mu na egzystencję. Stąd konieczność stosowania kwoty wolnej przy potrąceniach o charakterze innym niż alimentacyjne. Potrącenia dokonywane na poczet świadczeń alimentacyjnych nie korzystają z tej ochrony (tj. z kwoty wolnej) z uwagi na szczególne przeznaczenie świadczeń alimentacyjnych. W przypadku egzekucji tych należności funkcję zabezpieczającą pełni tylko górna granica potrąceń.

Kwoty wolne od potrąceń ustalane są na podstawie obowiązującego w danym roku kalendarzowym minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. w 2015 r. od kwoty 1.750 zł. Zgodnie z art. 87¹ K.p. wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (oraz, zgodnie ze stanowiskiem resortu pracy, składki zdrowotnej) - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
   
• 75% ww. wynagrodzenia - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
   
• 90% ww. wynagrodzenia - przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 K.p.

W zakresie tzw. potrąceń dobrowolnych (na podstawie pisemnej zgody pracownika) kwotą wolną od potrąceń jest kwota:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa powyżej - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
   
• 80% tej kwoty - przy potrącaniu innych należności (art. 91 K.p.).

Wyliczenie kwoty wolnej od potrąceń oraz jej wysokość w zależności od kosztów uzyskania przychodów oraz stosowania lub nie kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek dochodowy przedstawiają tabele 1 i 2.

Kwoty wolne przy niepełnym etacie

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do tego wymiaru (art. 87¹ § 2 K.p.). Dokonując ich ustalenia w pierwszej kolejności oblicza się wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę stosownie do wymiaru czasu pracy pracownika, a następnie dokonuje odliczeń składkowo-podatkowych (stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wyrażone w piśmie z dnia 7 stycznia 2014 r.). Wysokość kwot wolnych dla niektórych niepełnych etatów przy potrąceniach niealimentacyjnych (od 100% wynagrodzenia minimalnego) przedstawia tabela 3.

Co do kwoty wolnej w pierwszym roku pracy, to ustala się ją na podstawie wynagrodzenia minimalnego przysługującego w tym okresie, czyli 80% wynagrodzenia minimalnego (stanowisko Departamentu Prawnego GIP, znak pisma: GPP-416-4560-465/07/PE). Należy zasygnalizować, że resort pracy stoi na innym stanowisku, uważając, iż nie ma podstaw do różnicowania wysokości kwoty wolnej w zależności od tego, czy chodzi o pierwszy, czy o kolejne lata zatrudnienia. Wysokość kwot wolnych w pierwszym roku pracy (przy uwzględnieniu stanowiska GIP) przedstawia tabela 4.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502)