kodeks pracy, prawo pracy, kodeks pracy 2024 tekst jednolity
lupa
A A A

Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 4 (406) z dnia 10.02.2016

Zasady zlecania pracownikom dyżurów pełnionych w domu

Od przyszłego miesiąca zamierzamy wprowadzić w firmie tzw. dyżury weekendowe. Będą one pełnione przez pracowników w domu, za wynagrodzeniem w kwocie 200 zł za dyżur. Czy postanowienie w tej kwestii należy wprowadzić do regulaminu wynagradzania, czy może do umowy o pracę? Czy konieczne jest ewidencjonowanie godzin dyżuru, podczas których nie była wykonywana praca?

Stosownie do art. 1515 K.p., pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy w zakładzie pracy lub w innym wyznaczonym miejscu. Z tej ustawowej definicji wynika, że dyżur jest oczekiwaniem na świadczenie pracy.

Ważne: Czas dyżuru, bez względu na to gdzie był pełniony, nie jest wliczany do czasu pracy, jeśli pracownik w tym okresie nie wykonywał pracy.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 31 stycznia 1978 r. (sygn. akt I PRN 147/77, PiZS 1979/4/73): "(...) W czasie dyżuru pracownik pozostaje tylko w stanie pogotowia i w zasadzie nie wykonuje równocześnie żadnych dodatkowych czynności. Jeżeli jednak w czasie dyżuru pracownik wykonuje dodatkowe czynności na rzecz i w interesie zakładu pracy, należy czas przeznaczony na ich wykonanie zaliczyć do czasu pracy. (...)".

Wyjaśniamy, że regulacje kodeksowe nie wymagają specjalnej formy wydania polecenia pełnienia dyżuru przez pracownika. Szczególny tryb może zostać określony w regulaminie pracy albo w układzie zbiorowym pracy. Jeśli brak jest uregulowań zakładowych, dopuszczalna jest forma ustna. Można również wprowadzić odpowiednie postanowienie do umowy o pracę, zwłaszcza gdy pracodawca dokonuje kompensaty za dyżur korzystniej niż to przewidują przepisy Kodeksu pracy. Polecając pełnienie dyżuru, należy określić miejsce, w którym dyżur ma być pełniony (w domu, w siedzibie pracodawcy albo w innym wyznaczonym miejscu). Sąd Najwyższy w wyroku z 13 maja 2009 r. (sygn. akt III PK 8/09) wskazał, że: "O dyżurze domowym przesądza charakter więzi łączącej pracownika z miejscem dyżurowania. W typowej sytuacji chodzi tu o dom lub mieszkanie, które stanowi jego centrum życiowe, jest traktowane przez niego jako miejsce, w którym ma zamiar przebywać stale lub długotrwale.". W uzasadnieniu sąd zaliczył do dyżurów domowych także dyżury pełnione w miejscu, w którym pracownik okresowo zamieszkuje.


Zwracamy uwagę!
Pełnienie dyżuru należy do obowiązków pracowniczych, co wynika z faktu, iż pracownik powinien wykonywać polecenia przełożonych dotyczące pracy, o ile nie są sprzeczne z prawem lub umową o pracę (art. 100 § 1 K.p.). Można więc przyjąć, że wydanie polecenia sprawowania dyżuru przez pracownika należy do uprawnień kierowniczych pracodawcy jako element organizacji procesu pracy. Nie oznacza to, że pracodawca może temu samemu pracownikowi zlecać pełnienie dyżuru każdego dnia, ograniczając czy wręcz pozbawiając pracownika wypoczynku (art. 14 K.p.). W świetle bowiem art. 8 K.p., byłoby to nadużycie prawa. Dyżur może być pełniony w dowolnym dniu tygodnia, także w niedziele i święta oraz w dni wolne od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, jak również w nocy. Kodeks pracy nie określił żadnych ograniczeń podmiotowych, zatem dyżur może zostać zlecony każdemu pracownikowi, także takiemu, któremu nie wolno zlecać pracy nadliczbowej. Czas pełnienia dyżuru pośrednio jest jednak ograniczony, ponieważ nie może naruszać uprawnień pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego. Ograniczenie to nie obejmuje pracowników zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy.

Przykład

Pracownikowi zatrudnionemu w podstawowym systemie czasu pracy, wykonującemu obowiązki przez 5 dni w tygodniu po 8 godzin, zlecono pełnienie dyżuru domowego w dniu roboczym oraz w wolną sobotę.

Wymiar dyżuru w dzień roboczy może wynosić 5 godzin, co wynika z wyliczenia: 24 godz. - 8 godz. normy dobowej - 11 godz. wypoczynku dobowego. W dzień wolny od pracy pracownik może dyżurować 13 godzin (24 godz. - 11 godz. odpoczynku dobowego). Należy mu także zapewnić 35 godzin odpoczynku tygodniowego obejmującego niedzielę.

Przykład

Pracodawca polecił pracownikowi pełnienie dyżuru domowego w wolną sobotę, od 1100 do 2400. Pracownik świadczy pracę w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku od 800 do 1600.

Takie zaplanowanie dyżuru ze względu na niezapewnienie co najmniej 35-godzinnego odpoczynku tygodniowego jest nieprawidłowe. Po "dyżurnej" sobocie pracownik miał zapewnione do 800 w poniedziałek jedynie 32 godziny odpoczynku tygodniowego. Aby go zagwarantować dyżur w sobotę powinien trwać tylko do 2100.


Sposób rekompensaty dyżuru zależy od miejsca jego pełnienia oraz od okoliczności, czy w czasie dyżuru pracownik świadczył pracę.

Ważne: Za czas dyżuru przysługuje pracownikowi czas wolny w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru (godzina za godzinę).

Gdyby pracodawca nie miał możliwości udzielenia czasu wolnego, wówczas pracownik ma prawo do wynagrodzenia wynikającego z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeśli takiego składnika nie wyodrębniono przy określaniu warunków umowy o pracę, przyjmuje się 60% wynagrodzenia (art. 1515 § 3 K.p.).

Uprawnienie do rekompensaty za czas dyżuru (w zależności od woli pracodawcy - czas wolny lub wynagrodzenie gwarancyjne) mają wszyscy pracownicy z wyjątkiem zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy.


Zwracamy uwagę!
Żadna rekompensata nie przysługuje za dyżur domowy, chyba że przepisy wewnątrzzakładowe stanowią inaczej albo jeśli podczas dyżuru była wykonywana praca.

Odpowiadając na ostatnie pytanie, wyjaśniamy, że zgodnie z § 8 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. nr 62, poz. 286 z późn. zm.) w ewidencji czasu pracy powinny znaleźć się informacje nie tylko o przepracowanych godzinach, ale również o dyżurach, urlopach i zwolnieniach od pracy.

www.KodeksPracy.pl - Regulaminy zakładowe:

 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.VademecumKadrowego.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

marzec 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
12
13
14
16
17
18
19
21
22
23
24
26
27
28
29
30
31
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
ASYSTENT GOFIN - Darmowa aplikacja dla Księgowych
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
Vademecum Kadrowego - kompleksowo opracowane zagadnienia z prawa pracy
Wszystko o urlopach pracowniczych - wypoczynkowy, bezpłatny, macierzyński, szkoleniowy
UMOWA O PRACĘ - druk, przykład. Wypowiedzenie (rozwiązanie) umowy o pracę.

GOFIN PODPOWIADA - Prawo pracy

Kompleksowe opracowania tematyczne

WSKAŹNIKI - Prawo pracy

Bieżące wskaźniki wraz z archiwum

Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.