Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 7 (457) z dnia 1.04.2018

Wyznaczenie innego dnia wolnego niż określony w regulaminie pracy

1) W regulaminie pracy umieściliśmy zapis, że dniem wolnym od pracy jest sobota. Ostatnio ze względu na wzrost zamówień powstała konieczność wykonywania pracy od poniedziałku do soboty. Czy możemy w indywidualnych harmonogramach wyznaczyć pracownikom inny niż sobota dzień wolny bez zmiany regulaminu pracy?

Nie, pracodawca musi najpierw zmienić postanowienie regulaminu pracy.

Harmonogram jest pojęciem, którym Kodeks pracy się nie posługuje, ale przyjęło się w praktyce kadrowej. Jest to zindywidualizowany rozkład czasu pracy wskazujący dni oraz godziny pracy poszczególnych pracowników lub ich grup (brygad, zespołów).

W rozkładzie czasu pracy pracodawca powinien wskazać m.in. dni dla pracowników wolne. Dniem takim, wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, może być każdy dzień powszedni, w tym sobota, niemniej nie ma przeszkód, żeby był to inny dzień tygodnia niebędący niedzielą lub świętem. Co więcej, harmonogramy mogą być różne dla poszczególnych pracowników, więc każdemu zatrudnionemu można wyznaczyć wolne w innym dniu. Aby jednak pracodawca mógł swobodnie taki dzień zaplanować, powinien we właściwy, elastyczny sposób określić go w regulaminie. Przykładowo może w nim umieścić zapis, iż dzień wolny ustala się "odrębnie dla poszczególnych pracowników w ich harmonogramach czasu pracy". Gdy jednak taki dzień zostanie wskazany w tym akcie z nazwy (np. w sobotę), nie można go wyznaczyć w harmonogramie jako dzień roboczy. Aby nie ograniczać dnia wolnego do konkretnego dnia kalendarzowego i móc zaplanować pracownikom wolne w różne dni tygodnia, pracodawca nie powinien w regulaminie podawać go z nazwy.

Zakład zatrudnia dwie grupy pracowników, tj. na stanowiskach administracyjnych oraz na stanowiskach produkcyjnych. Dla każdej grupy ustalił następujący rozkład czasu pracy:

1) pracownicy administracyjni - od poniedziałku do piątku w godzinach od 7⁰⁰ do 15⁰⁰; sobota jest dniem wolnym od pracy,

2) pracownicy produkcyjni - od poniedziałku do soboty w godzinach:

• I zmiana: od 6⁰⁰ do 14⁰⁰,
   
• II zmiana: od 14⁰⁰ do 22⁰⁰,
   
• III zmiana: od 22⁰⁰ do 6⁰⁰;

dzień wolny jest ustalany w harmonogramie.

W harmonogramach pracowników produkcyjnych pracodawca może wyznaczyć jako dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy dowolny dzień tygodnia od poniedziałku do soboty.

2) Czy dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy można ustanowić wtorek?

Każdy dzień od poniedziałku do soboty, oprócz niedzieli i święta, może być przez pracodawcę wskazany jako wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby to był właśnie wtorek. Jednak wyznaczając inny dzień niż sobota należy zachować ostrożność. Pracodawca jest związany liczbą godzin i dni jakie wynikają z prawidłowo obliczonego wymiaru czasu pracy. Tymczasem układ kalendarza mógłby spowodować, że pojawią się różnice i powstaną godziny nadliczbowe albo niedopracowanie wymiaru.

Powyższą ewentualność musi sobie jednak zagwarantować w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie (względnie w obwieszczeniu).

U pracodawcy obowiązuje 1-miesięczny okres rozliczeniowy. W regulaminie ustalił, że dniem wolnym od pracy jest wtorek, z tym że zastrzegł, iż dni wolne mogą być modyfikowane odpowiednio do obowiązującego wymiaru, o czym pracownicy zostaną poinformowani co najmniej tydzień przed miesiącem kalendarzowym.

W marcu 2018 r. wymiar czasu pracy wynosił 176 godzin (40 godz. x 4 tyg. + 8 godz. x 2 dni), czyli 22 dni. Przy założeniu, że wtorek jest dniem wolnym, a sobota dniem pracującym, pracownicy w miesiącu tym przepracowaliby 184 godziny, czyli o 8 godzin więcej niż przewiduje wymiar.

W związku z powyższym 19 lutego br. pracodawca poinformował pracowników, że oprócz każdego wtorku, dniem wolnym jest również środa 28 marca 2018 r.