Wymogi względem natężenia oświetlenia na stanowisku pracy oraz zasady jego pomiarów

Czy przepisy bhp obligują pracodawcę do przeprowadzenia pomiarów natężenia oświetlenia? Czy takie pomiary należy okresowo powtarzać, tak jak np. pomiary hałasu?

Przepisy bhp obligują pracodawcę do zapewnienia pracownikom odpowiedniego natężenia oświetlenia na stanowiskach pracy, a w celu wykazania dopełnienia tego obowiązku pracodawca musi dysponować stosownymi pomiarami. Pomiary te powinny być powtarzane w przypadku wprowadzenia zmian na stanowisku pracy, które mogą mieć wpływ na parametry natężenia oświetlenia.

Stosownie do postanowień art. 227 § 1 pkt 2 K.p., jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy w zakresie ochrony pracowników przed chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z wykonywaną pracą jest przeprowadzanie, na jego koszt, badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowanie i przechowywanie wyników tych badań i pomiarów oraz udostępnianie ich pracownikom. Tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 33, poz. 166). Natomiast wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych oraz natężeń fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy reguluje rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. poz. 1286).

Przepisy tych aktów nie zaliczają oświetlenia do czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (jest ono uznawane za czynnik uciążliwy), stąd brak jest wytycznych określających zasady dokonywania jego pomiarów. Regulacje w omawianym zakresie znajdują się natomiast m.in. w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.). Zobowiązują one pracodawcę do zapewnienia oświetlenia elektrycznego o parametrach zgodnych z Polskimi Normami. W szczególności chodzi tu o normę PN-EN 12464-1:2012 - wersja polska "Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.".

W omawianym zakresie istnieją ponadto regulacje szczególne. Przykładowo rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz. 973), obliguje pracodawcę do stosowania oświetlenia zapewniającego komfort pracy wzrokowej, gdzie poziom natężenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich Normach (przy komputerze powinno to być 500 luksów). Pomimo więc, że przepisy nie nakładają na pracodawcę bezpośredniego obowiązku przeprowadzenia pomiarów oświetlenia, to jednak pośrednio wynika z nich, że takie pomiary należy wykonać, aby wykazać spełnienie obowiązku zapewnienia pracownikom wymaganego natężenia. Brak jest także regulacji dotyczącej częstotliwości powtarzania takich pomiarów. Można zatem uznać, że nie ma potrzeby ich ponawiania dopóty, dopóki warunki pracy na określonym stanowisku nie ulegną zmianie, która może mieć wpływ na parametry oświetlenia.