Wykonywanie badań profilaktycznych poza jednostką medycyny pracy, z którą pracodawca zawarł umowę

Czy pracodawca może honorować badania lekarskie pracowników przeprowadzone przez jednostkę medycyny pracy, z którą nie zawarł pisemnej umowy? Jakie konsekwencje może ponieść pracodawca w razie kontroli PIP?

Badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników przeprowadza się w jednostce, z którą pracodawca zawarł pisemną umowę na wykonywanie zadań służby medycyny pracy wobec zatrudnionych pracowników. W konsekwencji badania wykonane poza tą jednostką mogą zostać zakwestionowane.

Obowiązek zawarcia pisemnej umowy z jednostką medycyny pracy, która będzie przeprowadzać badania lekarskie pracowników danego zakładu wynika z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 125, poz. 1317 z późn. zm.). Jest on ściśle związany z kompetencjami lekarza medycyny pracy, sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami.

Zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników... (Dz. U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.), lekarz ten orzeka o zdolności pracowników do pracy bądź jej braku, nie tylko na podstawie wyników przeprowadzonych badań, lecz również oceny zagrożeń dla zdrowia i życia zatrudnionych, występujących na ich stanowiskach pracy.

Ważne: Dla prawidłowej oceny zagrożeń występujących na danym stanowisku pracy, lekarz powinien uzyskać od pracodawcy informację o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, w tym również o aktualnych wynikach badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących na stanowiskach pracy.

Jest wskazane, aby lekarz uzupełnił informacje uzyskane od pracodawcy o spostrzeżenia z przeprowadzonych przez siebie wizytacji stanowisk pracy.

Informacje zawarte w treści skierowania pracownika na określone badania mogą być niewystarczające, aby jednoznacznie stwierdzić zdolność pracownika lub jej brak do wykonywania pracy określonego rodzaju, gdyż nie przekazują w pełni danych dotyczących specyfiki pracy na danym stanowisku i w konkretnym zakładzie. Jego obligatoryjnymi elementami jest nazwa stanowiska lub stanowisk pracy, informacja o występujących w procesie pracy czynnikach szkodliwych dla zdrowia lub warunkach uciążliwych oraz aktualne wyniki wykonanych na tych stanowiskach badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia. Założeniem ustawodawcy, który nakazał wykonywanie badań z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami przez konkretną jednostkę było zapewnienie, aby lekarz przeprowadzający badania miał świadomość zagrożeń, na które pracownik jest narażony w procesie pracy i mógł to uwzględnić przy określaniu zakresu niezbędnych badań. Taką wiedzą nie dysponują jednostki, z którymi pracodawca nie zawarł stosownej umowy, gdyż nie mają one podstaw do wystąpienia z wnioskiem do pracodawcy w sprawie przekazania wyników oceny ryzyka zawodowego dla stanowiska proponowanego kandydatowi na pracownika lub zajmowanego przez badanego pracownika. Lekarz zatrudniony w takiej jednostce nie ma również umocowania, aby wizytować stanowiska pracy występujące w firmie, a więc nie może uzupełnić informacji przekazanych w skierowaniu o własne spostrzeżenia. Wszystko to daje podstawę inspektorowi pracy do podważenia orzeczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność do pracy, jeśli zostało wydane przez jednostkę medycyny pracy, z którą pracodawca nie zawarł pisemnej umowy o zapewnienie profilaktycznej opieki zdrowotnej dla pracowników.

Zwracamy uwagę! Z powyższych względów firmy o zasięgu ogólnopolskim powierzają wykonywanie zadań służby medycyny pracy, jednej z sieci medycznych, które obejmują swym działaniem teren całego kraju. Przepisy nie wykluczają również możliwości zawarcia stosownej umowy z kilkoma jednostkami równocześnie, gdyż każda z nich będzie mogła podejmować działania, o których mowa w § 3 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia.