Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 7 (978) z dnia 1.03.2018

Odszkodowanie dla byłego pracownika za nieterminowe wydanie świadectwa pracy

Rok temu zwolniliśmy pracownika, ale przez niedopatrzenie wydaliśmy świadectwo pracy z opóźnieniem. Pracownik nie zgłaszał wówczas żadnych uwag, natomiast teraz zażądał od firmy wypłaty odszkodowania za nieterminowe wydanie świadectwa. Twierdzi, że przez to nie otrzymał korzystnej oferty pracy. Czy po tak długim czasie od rozwiązania umowy o pracę mamy obowiązek wypłaty odszkodowania?

Roszczenie o wypłatę odszkodowania z tytułu niewydania w terminie lub wydania błędnego świadectwa pracy przedawnia się z upływem 3 lat od dnia wymagalności tego roszczenia (którym jest dzień upływu terminu na wydanie świadectwa lub dzień wydania błędnego świadectwa). W sytuacji przedstawionej w pytaniu pracownik ma więc jeszcze czas na zgłoszenie roszczenia o odszkodowanie, należy jednak rozpatrzyć, czy istnieją podstawy do jego wypłacenia.

Zgodnie z art. 99 K.p., pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Warunkiem dochodzenia odszkodowania z art. 99 K.p. jest wystąpienie (łącznie) trzech przesłanek, którymi są:

• niewydanie przez pracodawcę świadectwa pracy, wydanie go z naruszeniem terminu lub wydanie świadectwa o błędnej treści,
   
• poniesienie przez pracownika szkody majątkowej polegającej na utracie wynagrodzenia, które mógłby otrzymać, gdyby podjął pracę po otrzymaniu prawidłowego świadectwa pracy lub na utracie świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 1065 ze zm.), m.in. zasiłku dla bezrobotnych,
   
• wystąpienie związku przyczynowo-skutkowego między niewydaniem w terminie świadectwa pracy lub wydaniem błędnego świadectwa a powstaniem szkody po stronie byłego pracownika.

Obowiązek udowodnienia, że z powodu niewydania świadectwa pracy w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy pracownik poniósł szkodę oraz że pomiędzy tymi faktami istnieje związek, spoczywa na pracowniku. Przy czym prawo do odszkodowania z art. 99 K.p. należy się tylko takiemu pracownikowi, który wykazał się aktywnością w szukaniu pracy. 

Pogląd ten potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego, w tym wyrok SN z 10 listopada 1978 r., sygn. akt I PRN 107/78 (mimo upływu lat, zachował on aktualność), w którym orzeczono, iż:

"W świetle art. 99 § 2 K.p. odszkodowanie z powodu niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy przysługuje pracownikowi tylko wówczas, gdy nie mógł uzyskać z tego powodu nowej pracy pomimo podejmowanych w tym kierunku starań, co sam powinien udowodnić. (...)" W uzasadnieniu tego wyroku SN wyjaśnił, że "(...) jeśli pracownik w ogóle nie starał się o nową pracę, należy uznać, że strata powstała na skutek tej bierności nie pozostaje w związku przyczynowym z niewydaniem świadectwa pracy. (...)"

Odszkodowanie z tytułu niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni (art. 99 § 2 K.p.). Wysokość odszkodowania ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Należy podkreślić, że odszkodowanie, jakiego może dochodzić pracownik na podstawie art. 99 K.p., dotyczy tylko nieuzyskanych w związku z pozostawaniem bez pracy zarobków (zasiłku dla bezrobotnego).

W konsekwencji pracownik, który podjął zatrudnienie (uzyskał zasiłek), pomimo że świadectwo pracy było niewłaściwe lub wydane z opóźnieniem, nie ma prawa do odszkodowania.

Były pracownik może dochodzić naprawienia szkody spowodowanej niewydaniem w terminie lub wydaniem błędnego świadectwa pracy - innej niż utrata zarobku z powodu pozostawania bez pracy - na ogólnych zasadach wynikających z Kodeksu cywilnego.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13 października 2004 r. (sygn. akt II PK 36/04):

"(...) Przepis ten (art. 99 § 1 K.p. - przyp. red.) dotyczy tylko jednej sytuacji - gdy szkoda wynikła z niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku wydania świadectwa pracy polega na utracie zarobków. (...) Szkoda spowodowana wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy nie musi jednak wynikać z braku możności znalezienia przez pracownika pracy. Może polegać także np. na odmowie przyznania mu świadczeń z zabezpieczenia społecznego. Za te inne szkody, w braku szczególnej podstawy prawnej, pracodawca ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych. Taką ogólną podstawę odpowiedzialności w stosunkach pracy stanowi art. 471 K.c. w związku z art. 300 K.p. (...)."

Podsumowując:

Były pracownik mógł zgłosić roszczenie o odszkodowanie za nieterminowe wydanie świadectwa, jednak powinien udowodnić fakt podejmowania przez niego starań o podjęcie zatrudnienia oraz wystąpienie związku pomiędzy niemożnością podjęcia zatrudnienia a opóźnieniem w wydaniu świadectwa. Pracodawca może nie zgodzić się z argumentacją pracownika i odmówić wypłaty odszkodowania. W takim przypadku sprawę może rozstrzygnąć sąd pracy.